Recepta online - kiedy lekarz może odmówić jej wypisania?

Recepta online jest wystawiana zdalnie, za pośrednictwem Internetu. To jednak nie oznacza, że lekarz nie podejmuje się oceny stanu zdrowia pacjenta. E-receptę wystawia się dopiero po zakończeniu konsultacji medycznej, gdy lekarz uzna, że przepisanie danych leków jest zasadne. Istnieją sytuacje, kiedy lekarz może odmówić wypisania recepty online, omawiamy je poniżej. 

Recepta online - lekarz może odmówić, gdy brak medycznych wskazań do przepisania danego leku

W sytuacji, gdy lekarz uzna, że nie ma medycznych wskazań do przepisania danego leku, może odmówić wystawienia recepty. 

Przykłady: 

• pacjent prosi o silny lek odchudzający bez poddania się wcześniej badaniom oceniającym stan zdrowia;
• pacjent ubiega się o receptę przez Internet, mimo że zakończył terapię i ma prawidłowe wyniki badań; 
• pacjent zapisuje się na e-konsultację i prosi o przepisanie mu antybiotyku, mimo że nie wystąpiły u niego żadne objawy infekcji bakteryjnej; 
• pacjent zgłasza się do lekarza po lek nasenny, ponieważ zauważył u siebie jednorazowy epizod bezsennej nocy.

Recepta online - przyczyną odmowy mogą być przeciwwskazania do stosowania danego leku

Lekarz może odmówić wystawienia e-recepty w sytuacji, gdy pacjent lub pacjentka ma przeciwwskazania do stosowania danego leku. W takich przypadkach najczęściej proponowane są bezpieczniejsze dla pacjenta alternatywne metody leczenia lub zamienniki leków. 

Przykłady: 

• pacjent zgłasza się do lekarza po lek przeciwzakrzepowy, jednak po zapoznaniu się z historią medyczną lekarz odmawia wystawienia recepty przez Internet. Przyczyną odmowy jest stwierdzona choroba przewodu pokarmowego, związana z dużym ryzykiem krwawienia (np. wrzody żołądka);
• pacjentka ubiega się o receptę na antykoncepcję hormonalną. Lekarz odmawia ze względu na przebyty epizod zakrzepowo-zatorowy, co wyklucza stosowanie tego typu metod.

Recepta online może nie zostać wystawiona na leki o potencjale uzależniającym

Lekarz może nie wystawić e-recepty, gdy zaszło podejrzenie nadużywania leków, np. ze względu na fakt, iż pacjent stosuje wielokrotne prośby o receptę na ten sam lek w krótkim czasie. W szczególności dotyczy to leków o potencjale uzależniającym (zgodnie z Wykazem  środków odurzających określonym w załączniku 1 Ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii) [1]. 

Do substancji o stosunkowo dużym potencjale uzależniającym zaliczane są np. opioidy [2]. Stosowanie syntetycznych opioidów, takich jak np. leki przeciwbólowe niezgodnie ze wskazaniami lekarskimi może prowadzić do uzależnienia. Charakterystyczne dla tego stanu objawy to [2]: 

• „głód” opioidów i odczuwanie przymusu sięgania po tego typu leki;
• niemożność kontrolowania stosowania opioidów;
• wyrobienie tolerancji, czyli konieczność przyjmowania coraz większych dawek opioidów, aby uzyskać ten sam efekt;
• zespół odstawienny w przypadku podejmowania prób odstawienia leku (objawiający się poprzez różne nieprzyjemne objawy, jak np. bóle brzucha, drgawki, nudności i wymioty, wahania nastroju czy zaburzenia snu;
• zaniedbywanie obowiązków z powodu przyjmowania leków opioidowych.

Recepty online możemy nie uzyskać, gdy lekarz uzna, że konieczne jest przeprowadzenie badań

W niektórych przypadkach wystawienie recepty przez Internet może nie być możliwe ze względu na konieczność dokładnego przebadania pacjenta lub pacjentki. Wtedy lekarz może odmówić wystawienia recepty online i skierować najpierw na badania oraz zalecić wizytę osobistą.

Przykład: 

Rozpoczęcie stosowania leków antykoncepcyjnych wymaga wizyty u ginekologa w warunkach stacjonarnych. Jest to konieczne, aby wykonać niezbędne badania i dobrać taką metodę antykoncepcji, która będzie bezpieczna dla pacjentki. 

Antykoncepcja hormonalna może się wiązać z wieloma skutkami ubocznymi, dlatego przed podjęciem decyzji o rozpoczęciu jej stosowania należy przeprowadzić szereg badań. Lekarz może zalecić [3]: 

• badanie genetyczne w kierunku mutacji w genie MTHFR; 
• badanie ginekologiczne; 
• badanie hormonalne (poziom FSH, LH, hormony tarczycy);
• badanie krwi, w tym badania na krzepliwość (czas protrombinowy, fibynogen); 
• pomiar ciśnienia tętniczego;
• test ciążowy.

Recepta online - lekarz może odmówić, gdy pacjent nie stosuje się do zaleceń

Przyczyną odmowy wystawienia recepty przez Internet może być brak współpracy ze strony pacjenta. W sytuacji, gdy pacjent nie przyjmuje regularnie przepisanych leków, nie poddaje się zaleconym badaniom, wielokrotnie w krótkich odstępach czasu zwraca się z ponowną prośbą o dany lek lub stosuje leki niezgodnie z zaleconym dawkowaniem, lekarz może odmówić wystawienia nowej recepty online.

Recepta online - co robić w sytuacji uzyskania odmowy od lekarza? 

W przypadku gdy pacjent starający się o receptę online otrzymał odmowną decyzję, warto w pierwszej kolejności porozmawiać z lekarzem, który miał wystawić dokument. Lekarz powinien przedstawić przyczynę odmowy oraz zaproponować alternatywne rozwiązania (np. skierować na badania diagnostyczne lub poinformować o alternatywnych sposobach leczenia albo zamienniku danego leku, którego pacjent nie powinien stosować). Jeśli mimo wyjaśnień pacjent uważa, że odmowa jest nieuzasadniona, może skonsultować się z innym lekarzem w celu uzyskania drugiej opinii. Należy przy tym pamiętać, że lekarz zawsze kieruje się przede wszystkim dobrem i bezpieczeństwem pacjenta.

Źródła: 

1. Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz.U. 2005 nr 179 poz. 1485) [Dostęp: 17.07.2024 r.]
2. Medycyna Praktyczna (n.d.). Uzależnienie opioidowe. [online] Available at: https://www.mp.pl/pacjent/psychiatria/uzaleznienia/91662 [Dostęp: 17.07.2024 r.]
3. Zdrowegeny.pl. (n.d.). JAKIE badania przed antykoncepcją? [online]. Available at: https://zdrowegeny.pl/poradnik/antykoncepcja-hormonalna-badania-zalecane-przed-rozpoczeciem-stosowania [Dostęp: 17.07.2024 r.]