Wyjazd do Czech śladami Bohumila Hrabala

Mamy wam więc do zaproponowania wyjątkową wycieczkę, śladami miejsc związanych z życiem i twórczością Hrabala. 

Nymburk

Jest to miasteczko, położone 53 km od Pragi, w którym pisarz dorastał i gdzie jego ojczym objął stanowisko administratora browaru (Pražská 581/22 288 02). Młody człowiek nie czuł się tam szczęśliwy, drobnomieszczańska mentalność Nymburka była dla niego klatką. Mimo to pamięć po nim w mieście została. Na ryneczku można znaleźć rzeźbę, przedstawiającą literata z ukochanym zwierzęciem – kotem domowym. Niedaleko browaru znajduje się z kolei willa Hrabalów, w której od czasu wyjazdu na studia do Pragi jedynie bywał.

Był człowiekiem stroniącym od rozgłosu, dlatego na propozycję zawieszenia mu tabliczki upamiętniającej zareagował sceptycznie. Zgodził się ostatecznie pod warunkiem, że zostanie zawieszona na odpowiedniej wysokości (a dokładniej, by mogły na nią sikać psy). 

Stacja kolejowa, Kostomlaty nad Labem 

W czasie II WŚ Hrabal pracował w położonej niedaleko rodzinnego Nymburka stacji kolejowej jako dyżurny ruchu. To właśnie to doświadczenie, posłużyło jako inspiracja do napisania jego najsłynniejszego opowiadania o pociągach pod specjalnym nadzorem (1965). Jeśli postanowicie się tu wybrać, skupcie się na zrozumieniu atmosfery tamtych lat, jak i samego Hrabala. Z trudem dociągnął bowiem do matury, dwukrotnie powtarzając klasę. 

Studia prawnicze w Pradze, również musiał przerwać na czas wojny. Jego błyskotliwa, pogodna osobowość kształtowała się w niezwykle brutalnych czasach. Zaowocowało to zrodzeniem się wyjątkowego zmysłu obserwacji i wartkiego, barwnego języka literackiego, który miał ogromny wpływ na współczesną czeszczyznę. Chcąc więc zrozumieć prozę Hrabala, musicie wdychać historię tych miejsc jak powietrze. Dlatego warto je odwiedzić.

Dojedziecie tu samochodem, jednak pamiętajcie, by zajrzeć na https://ewinietyczechy.pl. Wycieczka, fajna sprawa, ale warto też zapoznać się z obowiązującym w Czechach prawem. Otóż od roku 2021 całkowicie zniesiono możliwość wykupienia winiety tradycyjnej na drogi szybkiego ruchu i autostrady oraz wszelkie ekspresówki. Zastąpiły je te elektroniczne, które możecie nabyć na specjalnej stronie (podaliśmy ją wyżej). Wysokość opłaty zależy od tego, jak długo planujecie zostać w Czechach. Umówmy się jednak, że aby dogłębnie poznać historię Hrabala, musicie poświęcić na wycieczkę co najmniej tydzień. Jeśli więc zamierzacie odbyć podróż śladami ulubionego pisarza, nie zapominajcie o prozie życia. Mandat w drodze, mógłby stanowczo popsuć wam nastroje. Skoro mamy to już omówione, wróćmy do trasy.

Huta Poldi, Dubská 243, Kladno 

W 1946 roku Hrabal skończył studia z tytułem doktora nauk prawnych. Czechosłowacja znalazła się jednak w strefie wpływów ZSRR, i w kraju zapanował reżim komunistyczny. Władze wytoczyły wojnę intelektualistom, często przydzielając im ciężką pracę fizyczną w hutach i fabrykach. Taki też los spotkał Hrabala. Choć zaczął pisać tuż po wojnie, rękopisy lądowały w szufladzie. Najpierw pracował przy przetapianiu złomu, a gdy uległ groźnemu wypadkowi, przeniósł się do sekcji składania makulatury. Dzięki temu trudnemu doświadczenia zrodził się jeden z najważniejszych cytatów literatury XX wieku: 

„Trzydzieści pięć lat pracuję przy starym papierze i to jest moja love story” (”Dom, w którym nie chcę już mieszkać”, 1966).

Ulica Na hrázi 326, Praga 

Kamienicy zaś, w której mieszkał Hrabal wraz z żoną Elišką, już nie ma. Hrabal miał w zwyczaju przekręcać adres ich zamieszkania, mówiąc "Na Grobli Wieczności" (Na Hrázi Věčnosti). Małżeństwo prowadziło bogate życie towarzyskie, w związku z czym ich mieszkanie odwiedzała spora liczba osób. Część środowiska praskiej bohemy wręcz u nich pomieszkiwała. Pewnym ekscentrycznym zwyczajem były na przykład tzw. wesela w domu. Pisarz  spisywał w urzędzie stanu cywilnego dane personalne przypadkowych nowożeńców, a następnie wraz ze znajomymi świętował je następnego dnia u siebie w domu. Oczywiście bez udziału i wiedzy par młodych. Hrabalowie wyprowadzili się z dzielnicy Libeň w 1973 i przeprowadzili do bloku. W 1988 kamienicę wyburzono. Na ulicy Na Hrázi znajduje się mural upamiętniający postać literata oraz tablica pamiątkowa.

Grób rodziny Hrabalów na cmentarzu w Hradištku

Hrabal pod koniec życia był dość schorowany i samotny (przez lata tracił powoli bliskich, w tym  ukochaną żonę Eliszkę w 1987 roku). Jego śmierć owiana jest tajemnicą. Wypadł bowiem ze szpitalnego okna, w czasie karmienia gołębi. Prawdopodobnie jednak było to samobójstwo. Został pochowany w rodzinnym grobie, a wielbiciele jego twórczości wciąż przynoszą mu nowe figurki kotów.