Smog niszczy zdrowie - ile w tym prawdy?

Smog w Polsce

Problem smogu w Polsce nie jest sprawą ostatnich kilku lat. Tak naprawdę towarzyszył on nam od dziesięcioleci, powstając głównie za sprawą niskiej emisji, czyli wszelkich kominów z sektora bytowo-komunalnego czy drobnego przemysłu, umieszczonych poniżej 40 metrów nad ziemią. Dużym problemem jest również jakość kotłów i instalacji grzewczych oraz używanych paliw opałowych. Ponadto do smogu w Polsce przyczyniają się również gospodarka energetyczna oparta na węglu kamiennym i brunatnym oraz emisje spalin w ruchu ulicznym. Wyżej wymienione czynniki sprawiają, iż problem smogu nasila się zawsze wraz z sezonem grzewczym. Nie oznacza to jednak, iż smog w Polsce nie występuje w pozostałych miesiącach. Oprócz charakterystycznego dla miesięcy zimowych smogu londyńskiego, możemy również zaobserwować smog fotokatalityczny, tworzący się przy dłuższych okresach ciepłych temperatur (ok. 30°C) i dużym ruchu ulicznym.

Smog, a zdrowie

Szacuje się, iż co roku z powodu zanieczyszczeń powietrza w Polsce umiera około 48 tys. osób. To tak, jak jakby jedno średniej wielkości miasto powiatowe znikało z powierzchni ziemi. Smog jest drugą po paleniu papierosów najczęstszą przyczyną zgonów spowodowanych działalnością człowieka. O ile jednak z papierosów możemy zrezygnować, o tyle naprawić jakość polskiego powietrza jest znacznie ciężej. Osoby narażone na smog najczęściej zmagają się z następującymi schorzeniami:

Choroby układu sercowo-naczyniowego

Oddychanie powietrzem o dużym stężeniu pyłów zawieszonych, jak i tlenków siarki, azotu czy węgla przyczynia się do rozwoju miażdżycy, niewydolności serca, nadciśnienie tętniczego, zaburzeń rytmu serca czy udarów niedokrwiennych mózgu. Co więcej, w 2016 roku Śląskie Centrum Chorób Serca w Zabrzu ogłosiło wraz z Uniwersytetem Medycznym w Katowicach wyniki badań dot. wpływu jakości powietrza na układ krążenia. Jeden z głównych wniosków mówił o 6% procentowym  wzroście śmiertelności w ujęciu ogólnym, gdy poziom PM10 w powietrzu przekraczał 200 ug/m3 (poziom informowania dla PM10). Zgony z powodu problemów sercowo-naczyniowych następowały o 8% częściej.

Choroby układu oddechowego

Smog jest też niezwykle groźne dla układu oddechowego, przyczyniając się do rozwoju alergii, astmy, zapaleń oskrzeli oraz płuc. Ponadto powoduje spłycenie oddechu, drapanie w gardle, duszności czy ataki kaszlu. Zanieczyszczenia powietrza wpływają także na zwiększoną umieralność z powodu przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP) czy  raka płuc.

Nowotwory

Rak płuc to jednak nie jedyny nowotwór, który rozwija się w naszym organizmie na skutek zanieczyszczeń powietrza. Powodują one również raka pęcherza moczowego. W 1989 roku Międzynarodowa Agencja Badań nad Rakiem (IARC) uznała benzo(a)piren za główny ludzki kancerogen. Oczywiście choroby te nie atakują z dnia na dzień. Kumulowane w organizmie szkodliwe substancje doprowadzają do mutacji w łańcuchu DNA, prowadząc do tworzenia się złych komórek nowotworowych. Średnio proces ten trwa około kilkanaście lat.

Alergie i choroby skórne

Wysokie stężenia smogu objawiają się reakcjami alergicznymi nie tylko w układzie oddechowym, ale także na skórze, prowadząc często do nawracających problemów z trądzikiem, szarzenia skóry czy  atopowego zapalenia skóry.

Płodnością

Problemy z płodnością, zagrożenia w czasie ciąży i gorsza odporność niemowląt to kolejne z negatywnych skutków smogu. Mężczyźni narażeni na wysokie stężenia pyłów zawieszonych oraz dwutlenku siarki często cierpią z powodu problemów z płodnością (uszkodzenie plemników oraz niższy poziom testosteronu). Kobiety zaś narażone są komplikacje w trakcie ciąży oraz mniejsze szanse na zapłodnienie metodą in vitro. Zwiększa się też ryzyko przedwczesnych porodów, a noworodki rodzą się z mniejszym obwodem główki i niższą masą urodzeniową. Ponadto naukowcy z Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego stwierdzili, iż wysokie stężenia benzo(a)pirenu, na które narażone są kobiety w ciąży mogą skutkować chorobami układu oddechowego u noworodków, a także niższym ilorazem inteligencji u starszych dzieci.

Niższa sprawność umysłowa

Demencja, niższy iloraz inteligencji, problemy z koncentracją czy podzielnością uwagi to także negatywne skutki długotrwałej ekspozycji. Do objawów chorób „posmogowych” zalicza się nie tylko te fizyczne, ale również psychiczne. W krajach o dużym natężeniu smogu większy jest też odsetek ludzi zmagających się z depresją i niską satysfakcją z życia.

Jak bronić się przed smogiem?

Warto przede wszystkim na bieżąco sprawdzać stan powietrza. Można to robić np. za pośrednictwem strony Generalnego Inspektoratu Ochrony Środowiska lub za pomocą dedykowanej aplikacji. W dni o dużym stężeniu smogu unikajmy otwierania okien i wietrzenia mieszkania. Lepszym pomysłem na oczyszczenie naszych domów jest zakup oczyszczacza powietrza, a ranking najpopularniejszych modeli w sezonie 2019/20 można znaleźć na stronie https://ranking-oczyszczaczy.pl/ . Oczyszczacz powietrza jest wyposażony w filtr HEPA oraz węglowy, jest w stanie zatrzymać od 95% do 99,997% zanieczyszczeń powietrza. Wymuszając ruch powietrza w pomieszczeniu, oczyszczacz ściąga do siebie zanieczyszczenia, które następnie filtrowane są w urządzeniu. Szkodliwe substancje i zanieczyszczenia zostają na powierzchni filtrów, a wydmuchiwane z powrotem powietrze jest zdrowe i czyste. Na rynku istnieje wiele marek i modeli oczyszczaczy, różniących się wydajnością, skutecznością filtrów, zastosowanymi funkcjami,  dodatkami, jak również ceną.